شاید برخی فکر کنند نیازی به برنامه ریزی درسی برای دبستانی ها نیست. اما ضرورت‌هایی وجود دارد که این گزاره را نفی می‌کند. برنامه ریزی درسی برای دانش آموزان باید از سال‌های نخست تحصیل شروع شود. در ادامه بیشتر به ضرورت و نحوه برنامه ریزی برای دانش آموزان دبستانی می‌پردازیم.
ضرورت برنامه ریزی در دوره ابتدایی
وجود بچه‌ها مانند یک زمین خالی اما حاصل‌خیز است. هر بذری که در آن بکاریم به سرعت رشد خواهد کرد. پس باید تلاش کنیم بذرهای خوبی بکاریم که در سرنوشت و آینده‌ی آنان تأثیر مثبت و سازنده داشته باشد.
برنامه ریزی درسی برای دانش آموزان باید از نخستین سال ورود به مدرسه صورت گیرد؛ وگرنه بچه‌ها به سختی و معمولا با اضطراب و دل‌زدگی به سمت درس و مشق می‌آیند.
لازم است علاوه بر نظم در لباس‌ها، اشیاء و لوازم، بچه‌ها را به داشتن نظم ذهنی نیز تشویق کنیم. ضرورت برنامه ریزی در دوره ابتدایی همین است. ایجاد نظم ذهنی، کمک می‌کند بچه‌ها روحیه‌ای نیرومندتر، اعتمادبه‌نفس بیشتر و قدرت افزون‌تری در تجزیه و تحلیل مسائل خود داشته باشند.
از سوی دیگر برنامه ریزی درسی برای دبستانی ها خصوصا از پایه اول ابتدایی، کمک می‌کند آنان تا پایان تحصیل و صدالبته تا پایان عمر خود به داشتن برنامه، نظم و هدف عادت کنند.
نکات مهم در برنامه ریزی برای دانش آموزان دبستانی
برنامه ریزی درسی برای دانش آموزان در مقاطع گوناگون متفاوت است. به این معنا که ممکن است یک برنامه ریزی برای دانش آموزی دبیرستانی بسیار مفید باشد در حالی که برای دانش آموز دبستانی اصلا سودمند و مناسب نیست.
پیش از اقدام به هرنوع برنامه ریزی باید نسبت به این نکات آگاه باشید:
- همان‌قدر که برنامه ریزی درسی برای دبستانی ها به شکل صحیح می‌تواند مفید و سازنده باشد، برنامه ریزی اشتباه می‌تواند مخرب و آسیب‌زا باشد.
- بسیاری از افراد برنامه ریزی می‌کنند و در آن شکست می‌خورند. یکی از مهم‌ترین علت‌های این شکست، برنامه ریزی نجومی، خیالی و دور از واقعیت است.
- در زندگی همیشه اتفاقات پیش‌بینی نشده رخ می‌دهد. بنابراین برنامه ریزی نامنعطف معمولا شکست می‌خورد.
- در برنامه ریزی درسی برای دبستانی ها هرگز نباید توانایی‌های آنان را نادیده بگیرید. همچنین مقایسه با برنامه ریزی و توانایی‌های سایر بچه‌ها بسیار اشتباه و نابودگر است.
پیشنهاد میکنیم برای برنامه ریزی از دفترچه یادداشت فانتزی یا دفترهای جذاب استفاده کنید تا کودکان به این کار ترغیب شوند.
- مهم‌ترین عامل تأثیرگذار بر بچه‌ها برای جدی گرفتن برنامه ریزی این است که والدین خود را پای‌بند به برنامه ببینند. برای این منظور لازم است آن‌ها مشاهده کنند که هم برای امور خودتان طی روز برنامه دارید و هم برنامه‌ای که برای آن‌ها ریخته‌اید، فراموش نمی‌کنید.
نحوه برنامه ریزی درسی برای دبستانی ها
بنابر نکاتی که گفته شد، و سایر توصیه‌های کارشناسان، برنامه ریزی مناسب درسی برای دانش آموزان دبستانی باید این ویژگی‌ها را داشته باشد:
۱.سنجش و بررسی مقدماتی انجام شود
زمانی که کاری هرگز انجام نشده، نمی‌توان فهمید چه میزان زمان برای آن لازم است و توانایی‌های فرد اجرا کننده چقدر است.
در برنامه ریزی درسی برای دبستانی ها نیز نمی‌توانید انتظار داشته باشید بچه از روز اول مهر بتواند با یک برنامه از قبل تعیین‌شده کارهایش را پیش ببرد. دست کم دو هفته صبر کنید.
طی این دو هفته با همراهی فرزندتان مسیر انجام تکالیف و کارهای او را بررسی کنید. بهتر است مشاهدات و دریافت‌ها را بنویسید تا فراموش نشود. بعد از گذشت این چند روز، کم‌کم مدت‌زمانی که دانش‌آموز می‌تواند صرف تکالیف کند و زمان‌هایی که بازدهی بیشتری دارد، دستتان می‌آید.
۲.تمام دروس و کارها در نظر گرفته شود
قبل از برنامه ریزی درسی برای دانش آموزان، دروس و تکالیفی که دارند، یادداشت کنید تا چیزی از قلم نیفتد.
برنامه ریزی باید به تناسب آسانی و دشواری هر درس، شامل تمام دروس و تکالیف شود. یعنی برای مثال نباید تنها به تکالیف درس ریاضی توجه شود و از تمرین نقاشی غافل بمانید.
۳.مبتنی بر معیارهای واقعی باشد
در نظر داشته باشید فرزند شما یک ربات نیست و قرار هم نیست مثل یک ربات عمل کند. او یک انسان با توانایی‌ها و ناتوانی‌های خاص خودش است.
هر بچه‌ای در کنار درس، نیاز به زمانی برای استراحت و تجدید قوا دارد. همچنین اوقاتی را برای تفریح، بازی، تماشای کارتون‌ها و برنامه‌های مورد علاقه و … نیاز دارد.
در صورت نیاز برای مدیریت و ایجاد نظم بیشتر میتوانید از او بخواهید از میان تفریحات و سرگرمی‌ها انتخاب کند. تا هم زمان برای انجام تکالیفش داشته باشد و هم به سرگرمی‌ها و علائقش برسد.
۴.برنامه ریزی کلی و جزئی داشته باشید
ملاک‌های زمانی را در برنامه ریزی برای دانش آموزان دبستانی در نظر بگیرید. یک برنامه‌ی کلی و هفتگی تنظیم کنید. سپس آن را به برنامه‌های جزئی‌تر روزانه تقسیم کنید. به این ترتیب چشم‌انداز بهتری خواهید داشت.
۵.تغییرات تدریجی
شاید احساس کنید زمان اختصاص داده شده به درس و مشق دانش‌آموز کم است، یا به هر دلیلی فکر کنید باید تغییراتی در برنامه ایجاد شود. هیچ ایرادی در تغییر برنامه نیست؛ اما این تغییرات حتما باید تدریجی باشند.
۶.انعطاف در کنار پای‌بندی
یکی از دلایلی که به شکست برنامه می‌انجامد، انعطاف نداشتن آن است. ممکن است به هر دلیلی نتوانید در یک ساعت مشخص برنامه را پیش ببرید.
مثلا ممکن است یک اتفاق ناگهانی رخ دهد یا کودک در ایامی بیمار باشد و نتواند برنامه را رأس ساعت اجرا کند. ساعات استراحت و انجام کارها می‌توانند در شرایطی خاص تغییر کنند.
اگر با ایجاد هر رخداد خارج از برنامه، تمام ساعات و برنامه‌های شما به هم می‌خورد، این برنامه قطعا محکوم به شکست است.
در شرایطی که برنامه منعطف ریخته باشید، انتظار پای‌بندی طبیعی است. پس اگر تمام جوانب را سنجیده‌اید و برنامه‌ی صحیحی ریخته‌اید به آن پای‌بند باشید و آن را یک ارزش بدانید.
۷.بررسی نتایج روزانه و هفتگی
در پایان هر روز و در پایان هر هفته برنامه و درصد تحقق آن را بررسی کنید. به کارهای انجام شده و انجام نشده دقت کنید. دلایل کارهای انجام نشده را یادداشت کنید.
